Biến đổi khí hậu khiến các khu vực thích hợp để trồng cà phê, hạt điều và bơ không còn… thích hợp như trước

Đây là nghiên cứu đầu tiên trên thế giới đánh giá về tác động của biến đổi khí hậu đến sự phù hợp trong việc trồng cây hạt điều và bơ, và là nghiên cứu đầu tiên đề cập đến tầm quan trọng của đất trồng và những đặc tính của nó đối với sự phù hợp khi trồng cây cà phê.

Các khu vực thích hợp trồng bơ sẽ giảm ở các nước sản xuất chủ yếu như Cộng hòa Dominica, Peru và Indonesia. Ảnh: musubifarm

Một nghiên cứu mới đây đã dự đoán, quá trình biến đổi khí hậu sẽ khiến số lượng các vùng trồng trọt thích hợp nhất dành cho cà phê Arabica, hạt điều và trái bơ giảm đi ở những quốc gia sản xuất chủ yếu các loại cây trồng này. Roman Grüter cùng cå các cộng sự tại đại học Khoa học ứng dụng Zurich (Zurich University of Applied Sciences), Thụy Sĩ, đã trình bày những phát hiện này trên tạp chí truy cập mở PLOS One vào ngày 26 tháng 1 năm 2022.

Cà phê, hạt điều và bơ là những cây trồng quan trọng đối với người tiêu dùng và những hộ nông dân quy mô nhỏ tại các vùng nhiệt đới trên khắp thế giới. Nghiên cứu sâu hơn đã cho thấy rằng, biến đổi khí hậu sẽ làm giảm mức độ thích hợp đối với việc trồng cà phê arabica - giống cà phê chủ đạo - ở hầu hết các vùng hiện đang được trồng. Tuy nhiên, những nghiên cứu như vậy thường không xem xét đến đất trồng và những đặc tính của nó cũng có thể ảnh hưởng đến sự phù hợp đối với cây trồng. Cùng với đó, cũng chưa có nghiên cứu nào chỉ ra ảnh hưởng của biến đổi khí hậu đến sự phù hợp để trồng bơ và hạt điều trên quy mô toàn cầu.

Để giải quyết những thiếu sót này, Grüter và các cộng sự đã tổng hợp các dự báo về biến đổi khí hậu và các yếu tố thổ nhưỡng vào mô hình tính toán và dự đoán mức độ phù hợp của các vùng đất khác nhau trên thế giới cho việc trồng trọt các giống cây cà phê, hạt điều và bơ vào năm 2050. Nhóm nghiên cứu đã sử dụng dự báo từ 14 mô hình khí hậu toàn cầu theo ba kịch bản có lượng phát khí thải khác nhau trong tương lai cùng tổng hợp về các tính chất, yêu cầu của đất trồng để canh tác các giống cây như độ pH, kết cấu và độ dốc.

A: cảnh quan hiện tại và độ phù hợp của đất trồng trọt, B: sự phù hợp của khí hậu hiện tại với cây trồng. C: sự phù hợp tổng thể với cây trồng. D: sự thay đổi mức độ phù hợp với RCP ( RCP = representative concentration pathway - lộ trình tập trung đại diện/đường phân bố nồng độ khí nhà kính đại diện/ ) 2.6(lượng phát khí thải thấp). E = sự thay đổi mức độ phù hợp với RCP 4.5 ( lượng phát khí thải trung bình). F - sự thay đổi mức độ phù hợp với RCP 8.5 ( lượng phát khí thải cao). Ảnh: Grüter et al., 2022, PLOS ONE, CC-BY 4.0 

Nghiên cứu dự đoán rằng sẽ có những vùng đất trở nên thích hợp và sẽ có những vùng đất trở nên ít thích hợp hơn cho mỗi loại cây trồng này. Cà phê là giống cây bị ảnh hưởng nhiều nhất trong cả ba giống cây trên, với dự đoán sự phù hợp sẽ giảm ở tất cả các vùng trồng chủ đạo hiện nay bao gồm Brazil, Việt Nam, Indonesia và Columbia. Với hạt điều, các vùng đất có độ phù hợp cao được dự đoán sẽ giảm ở những nước sản xuất chính như Ấn Độ, Bờ Biển Ngà và Benin. Các khu vực thích hợp để trồng bơ cũng sẽ giảm ở các nước sản xuất chủ yếu như Cộng hòa Dominica, Peru và Indonesia. Trong khi đó, các vùng đất phù hợp để canh tác cả ba giống cây trên có thể mở rộng ở những vùng có vĩ độ và độ cao tăng lên, đặc biệt là với hạt điều và bơ. Những vùng đất thích hợp để trồng các giống cây này trong tương lai sẽ nằm ở Hoa Kỳ, Argentina, Trung Quốc và Đông Phi.

Các kết quả này cho thấy các quốc gia nơi ba nông sản trên là mặt hàng xuất khẩu chủ lực đang có nhu cầu thích ứng với biến đổi khí hậu, một trong những hướng đi khả dĩ của họ chính là tìm cách lai tạo các giống mới nhằm thích nghi với nhiệt độ cao hơn hoặc hạn hán. Bên cạnh đó, nếu chính phủ các nước dự định mở rộng vùng sản xuất đến những khu vực mới thích hợp hơn, họ cũng cần tính đến việc giảm thiểu các tác động của môi trường lên cây trồng. 

Các tác giả cho biết thêm: “Đây là nghiên cứu đầu tiên trên thế giới đánh giá về tác động của biến đổi khí hậu đến sự phù hợp trong việc trồng cây hạt điều và bơ. Đối với cả hai giống cây trồng này, các vùng đất phù hợp cho canh tác dự kiến sẽ mở rộng trên phạm vi toàn cầu, trong khi ở hầu hết các nước sản xuất chủ đạo hiện nay thì diện tích đất trồng phù hợp sẽ giảm đi.”

Hoàng Nhi tổng hợp - Tạp chí Tia Sáng